Mesih, gerçekten Eski Antlaşma’daki mesajın bir parçası mı? Günümüzde bir Hristiyan olarak Eski Antlaşma’daki vaatlere sahip olduğumu düşünebilir miyim? Musa’nın Yasası, İsa’nın takipçileri için hâlâ önemli mi? Kısacası, Eski Antlaşma’ya nasıl yaklaşmalıyız?
Eski Antlaşma’yı anlamak için, ölümden dirilen İsa’ya iman edenler olarak öncelikle onu okumamız gerekir. Pavlus’un belirttiği gibi, gerçekler Tanrı’nın Ruhu aracılığıyla kabul edilir (1. Korintliler 2:14). Eski Antlaşma’yı peçesiz bir yüzle okuyabilmek, ancak Mesih sayesinde mümkün olur (2. Korintliler 3:14).
Bazı Hristiyanlar, Eski Antlaşma’yı neden anlamaya ve uygulamaya çalışmamız gerektiğini sorgulayabilir. Makalede, Eski Antlaşma’nın Hristiyanlar için neden önemli olduğuna dair on gerçek sunuluyor.
1- Kutsal Yazılar’ın Yüzde 75’ini Oluşturan Eski Antlaşma, İsa’nın İlk Özel Vahiyidir
Eski Antlaşma, bize Sözü’nü veren Tanrı için önemlidir. Aslında ilk özel vahiy olan Eski Antlaşma’da İsa hakkında birçok referans vardır. Eski Antlaşma, İsa’nın tek Kutsal Kitabı’dır ve imanımızın önemli bir bölümünü oluşturur. İsa, Matta 5:17’de şöyle der: ‘‘Kutsal Yasa’yı ya da peygamberlerin sözlerini geçersiz kılmak için geldiğimi sanmayın. Ben geçersiz kılmaya değil, tamamlamaya geldim.’’ İsa’nın bahsettiği Yasa, Eski Antlaşma’dır.
2- Eski Antlaşma, Kutsal Kitap’ta Yer Alan Öğretilere İlişkin Anlayışımızı Etkiler
Romalılar 5:18 şöyle der: ‘‘İşte, tek bir suçun bütün insanların mahkûmiyetine yol açtığı gibi, bir doğruluk eylemi de bütün insanlara yaşam veren aklanmayı sağladı.’’ Eski Antlaşma olmasaydı Tanrı’nın kurtuluş planını tam olarak anlayamazdık.
Elçi Pavlus Romalılar 9:4-5’te şöyle seslenir: ‘‘Evlatlığa kabul edilenler, Tanrı’nın yüceliğini görenler onlardır. Antlaşmalar, buyrulan Kutsal Yasa, tapınma düzeni, vaatler onlarındır. Büyük atalar onların atalarıdır. Mesih de bedence onlardandır. O her şeyin üzerinde hüküm süren, sonsuza dek övülecek Tanrı’dır.’’
Ayrıca Eski Antlaşma olmasaydı, İsa’yı işaret eden imgeleri kavrayamazdık. Eski Antlaşma aracılığıyla Yuhanna 1:29 ve Yuhanna 2:19, 21 ayetlerinin ne anlama geldiğini anlıyoruz. Son olarak, Yeni Antlaşma’daki öğretiler, Eski Antlaşma çerçevesi üzerine inşa edilmiştir. Yeni Antlaşma’da yüzlerce Eski Antlaşma alıntısı bulunmaktadır. Dolayısıyla Eski Antlaşma’ya bakmadan bunların hiçbirini tam olarak anlayamayız.[1]
3- İkisinde de Aynı Tanrı İle Karşılaşırız
İbraniler 1:1-2 şöyle der: ‘‘Tanrı eski zamanlarda peygamberler aracılığıyla birçok kez çeşitli yollardan atalarımıza seslendi. Bu son çağda da her şeye mirasçı kıldığı ve aracılığıyla evreni yarattığı kendi Oğlu’yla bize seslenmiştir.’’
Musa, Yeşaya ve Malaki gibi peygamberler aracılığıyla konuşan Tanrı, İsa aracılığıyla konuşuyor! Ancak şu soruyu yöneltebiliriz: Eski Antlaşma’daki Tanrı öç alan bir Tanrı, Yeni Antlaşma’daki Tanrı ise lütfeden ve özgür kılan bir Tanrı. Ancak unutmamalıyız ki, Yeni Antlaşma’daki Tanrı da Eski Antlaşma’daki Tanrı kadar öfke doludur ve Eski Antlaşma, Tanrı’nın kurtarıcı lütfunun tezahürleriyle doludur.
Yeni Antlaşma’da karşılaştığımız Tanrı’yı, Eski Antlaşma’da da gördüğümüzü kabul etmeliyiz. Kutsal Kitap’ın bütününe baktığımızda bereketleme ve lanetleme gücüne sahip olan Tanrı’yı görürüz. Tanrı hem günahı hem de tövbeyi önemser. O’na iman edenler olarak biz de öyle yapmalıyız.
4- Eski Antlaşma, İyi Haberi Duyurdu
Müjde, ‘İyi Haber’ anlamına gelir ve İsa’nın yaşamı, ölümü ve dirilişi aracılığıyla Tanrı’nın her şeye egemen olduğu gerçeğine atıfta bulunur. Pavlus, Galatyalılar 3:8’de şöyle der: ‘‘Kutsal Yazı, Tanrı’nın öteki ulusları imanlarına göre aklayacağını önceden görerek İbrahim’e, ‘‘Bütün uluslar senin aracılığınla kutsanacak’’ müjdesini önceden verdi.’’
İbrahim, Tanrı’nın kurtuluş planının farkındaydı. Pavlus, Romalılar kitabında Tanrı’nın Oğlu hakkındaki müjdesini, peygamberler aracılığıyla bildirdiğini vurgular (Romalılar 1:1– 3, 16). Bu peygamberlerden biri, yoksullara ve yüreği kırgın olanlara yakın olan Yeşaya’dır (Yeşaya 61:1; Yeşaya 40:9–11; Yeşaya 52:7–10; Luka 4:16–21). Eski Antlaşma’yı okumak, Müjde’yi daha iyi kavramamız için Tanrı’nın sağladığı yollardan biridir (İbraniler 4:2).
5- İkisi de Bizi Sevmeye ve Sevginin Anlamanı Kavramaya Çağırır
Eski Antlaşma’da Tanrı, İsrailoğullarını sevgiye davet eder (Yasa’nın Tekrarı 6:5; 10:19). Bu çağrı, İsa’nın mesajının önemli bir parçasıdır. İsa Matta 22:37-40’da şu buyruğu verdi: ‘‘Tanrın Rab’bi bütün yüreğinle, bütün canınla ve bütün aklınla seveceksin. İşte ilk ve en önemli buyruk budur. İlkine benzeyen ikinci buyruk da şudur: ‘Komşunu kendin gibi seveceksin.’ Kutsal Yasa’nın tümü ve peygamberlerin sözleri bu iki buyruğa dayanır.’’
Matta 7:12’de ise şöyle dedi: ‘‘İnsanların size nasıl davranmasını istiyorsanız, siz de onlara öyle davranın. Çünkü Kutsal Yasa’nın ve peygamberlerin söylediği budur.’’ Pavlus, Galatyalılar 5:14’te benzer ifadelerde bulunur: ‘‘Bütün Kutsal Yasa tek bir sözde özetlenmiştir: Komşunu kendin gibi seveceksin.’’
6- İsa, Eski Antlaşma’yı Geçersiz Kılmaya Değil, Tamamlamaya Geldi
Musa, İsrailoğullarının Rab’bin Sözü’nü dinlemesini ve buyruklarını yerine getirmesini istedi (Yasa’nın Tekrarı 30:8). Eski Antlaşma’yı tamamlamaya geldiğini söyleyen İsa, Yasa’daki buyrukların ne kadar kalıcı olduğunu vurguladı.
İsa, Matta 5:17–19 şöyle der: ‘‘Kutsal Yasa’yı ya da peygamberlerin sözlerini geçersiz kılmak için geldiğimi sanmayın. Ben geçersiz kılmaya değil, tamamlamaya geldim. Size doğrusunu söyleyeyim, yer ve gök ortadan kalkmadan, her şey gerçekleşmeden, Kutsal Yasa’dan ufacık bir harf ya da bir nokta bile yok olmayacak. Bu nedenle, bu buyrukların en küçüğünden birini kim çiğner ve başkalarına öyle öğretirse, Göklerin Egemenliği’nde en küçük sayılacak. Ama bu buyrukları kim yerine getirir ve başkalarına öğretirse, Göklerin Egemenliği’nde büyük sayılacak.’’
7- İsa, Eski Antlaşma’nın Kendisine İşaret Ettiğini Duyurdu
‘‘Filipus, Natanel’i bularak ona, ‘‘Musa’nın Kutsal Yasa’da hakkında yazdığı, peygamberlerin de sözünü ettiği kişiyi, Yusuf oğlu Nasıralı İsa’yı bulduk’’ dedi’’ (Yuhanna 1:45). Eski Antlaşma’da peygamberler İsa hakkında yazdı. İsa, Yuhanna 5:39’da şöyle der: ‘‘Kutsal Yazılar’ı araştırıyorsunuz. Çünkü bunlar aracılığıyla sonsuz yaşama sahip olduğunuzu sanıyorsunuz. Bana tanıklık eden de bu yazılardır!’’ Luka 24:27 ise, ‘‘Sonra Musa’nın ve bütün peygamberlerin yazılarından başlayarak, Kutsal Yazılar’ın hepsinde kendisiyle ilgili olanları onlara açıkladı’’ der. Ayetle ilgili açıklamada bulunan yazar Abner Chou, ‘‘İsa, Kutsal Yazılar’ın sadece kendisi hakkında olduğunu söylemiyor. Kendisiyle ilgili şeylerin Kutsal Yazılar boyunca açıklandığını bildiriyor.’’ dedi.[2]
Bu ayrım önemlidir, çünkü Eski Antlaşma, İsa Mesih’ten başka karakterlere de yer vermektedir. İsa, YHWH’nin beden almış halidir ve İncil’in mesajı İsa’da doruğa ulaşır. Böylece tüm vaatler Mesih’te yerine gelir. Ancak Mesih ile ilgili peygamberlik sözlerini bunlarla sınırlamamalıyız.[3] Luka 24:27’deki ‘Kutsal Yazıların hepsi’ ifadesiyle İsa’nın gelişini önceden haber veren peygamberlik sözlerine işaret etmektedir.[4]
İsa’yı daha yakından tanımak için Eski Antlaşma’yı inanan gözlerle okumak gerekir. İsa ve öğrencileri gibi bizler de Eski Antlaşma’yı çalışmalı, uygulamalı ve öğretmeliyiz.
8- Yeni Antlaşma Yazarları, Eski Antlaşma’yı Okumamızı İstedi
Yeni Antlaşma, Eski Antlaşma’ya dair birçok alıntıya yer verir. Örneğin Matta 27-28, Mezmur 22’yi hatırlatarak Mesih’in çarmıhtaki acılarını anlatır. Matta 27:46’da yer alan, ‘‘Tanrım, Tanrım, beni neden terk ettin?’’ sözü, Mezmur 22:1’i hatırlatmaktadır.
Matta 27:35’te yer alan, ‘‘Askerler O’nu çarmıha gerdikten sonra kura çekerek giysilerini aralarında paylaştılar’’ sözü ise Mezmur 22:16’daki ‘‘Ellerimi, ayaklarımı deliyorlar’’ ve Mezmur 22: 18’deki, ‘‘Giysilerimi aralarında paylaşıyor, elbisem için kura çekiyorlar’’ sözünü hatırlatıyor.[5]
9- Yeni Antlaşma Yazarları, Eski Antlaşma’yı Tanrı’nın Sözü Olarak Kabul Etti
1.Petrus 1:12 şöyle der: ‘‘Şimdi size de bildirilen gerçeklerle kendilerine değil, size hizmet ettikleri onlara açıkça gösterildi. Bu gerçekleri gökten gönderilen Kutsal Ruh’un gücüyle size Müjde’yi iletenler bildirdi.’’[6]
Benzer şekilde Pavlus, Eski Antlaşma yazarlarının Yeni Antlaşma imanlıları için yazdığına inanıyordu. Romalılar 15:4: ‘‘Önceden ne yazıldıysa, bize öğretmek için, sabırla ve Kutsal Yazılar’ın verdiği cesaretle umudumuz olsun diye yazıldı.’’ 1. Korintliler 10:11, ‘‘Bu olaylar başkalarına ders olsun diye onların başına geldi; çağların sonuna ulaşmış olan bizleri uyarmak için yazıya geçirildi.’’
Eski Antlaşma’da tövbe ve Mesih’e iman çağrısında bulunan birçok anlatı bulunmaktadır (Elçilerin İşleri 20:20-21). Kısacası Eski Antlaşma’da tanrısal lütfun müjdesini buluruz.
10- Pavlus, Kilise Liderlerinin Eski Antlaşma’yı Vaaz Etmesini İstedi
Tanrı’nın Mesih’teki krallığına ilişkin iyi haberin müjdecisi olan Pavlus (Elçilerin İşleri 19:8; Elçilerin İşleri 20:25; Elçilerin İşleri 28:30-31), birçok defa Eski Antlaşma’yı vaaz etti (Elçilerin İşleri 28:23; bkz. Elçilerin İşleri 26:22–23). Pavlus Elçilerin İşleri 20:26-27’de şöyle der: ‘‘Bu yüzden bugün size şunu açıkça söyleyeyim: Ben kimsenin uğrayacağı cezadan sorumlu değilim. Tanrı’nın isteğini size tam olarak bildirmekten çekinmedim.’’
Yeni Antlaşma ile birlikte Kutsal Yazılar tamamlandı ve artık kutsallara emanet edilen imana sahibiz (Yahuda 1:3). İman, yalnızca Tanrı’nın buyrukları çerçevesinde doğru bir şekilde anlaşılır. Pavlus, kilisenin korunması için Hristiyanların Eski Antlaşma’yı vaaz etmeleri gerektiğine inanıyordu. İsa ve öğrencileri gibi, bizler de Eski Antlaşma’yı çalışmalı, uygulamalı ve öğretmeliyiz.
DİPNOT
[1]See, e.g., G. K. Beale and D. A. Carson, eds., Commentary on the New Testament Use of the Old Testament (Grand Rapids, MI: Baker Academic, 2007); G. K. Beale et al., eds., Dictionary of the New Testament Use of the Old Testament (Grand Rapids, MI: Baker Academic, 2023); cf. Gary Edward Schnittjer, Old Testament Use of Old Testament: A Book-by-Book Guide (Grand Rapids, MI: Zondervan Academic, 2021).
[2] Abner Chou, The Hermeneutics of the Biblical Writers: Learning to Interpret Scripture from the Prophets and Apostles (Grand Rapids, MI: Kregel, 2018), 133; see also I. Howard Marshall, The Gospel of Luke: A Commentary on the Greek Text, NIGTC (Grand Rapids, MI: Eerdmans, 1978), 897; Daniel I. Block, “Christotelic Preaching: A Plea for Hermeneutical Integrity and Missional Passion,” SBJT 22, no. 3 (2018): 12
[3] Against Block, “Christotelic Preaching,” 13.
[4] Brian J. Tabb, After Emmaus: How the Church Fulfills the Mission of Christ (Wheaton, IL: Crossway, 2021), 24. Tabb’s entire book shows how “Luke 24:44–47 summarizes the essential message of the Scriptures and offers disciples a hermeneutical model or lens for reading the Bible with the proper focus” (36–37).
[5] “They have pierced my hands and feet” is the preferred reading in all the major English versions except the NET Bible. For justification of this majority reading, see DeRouchie, How to Understand and Apply the Old Testament, 129–31; cf. Conrad R. Gren, “Piercing the Ambiguities of Psalm 22:16 and the Messiah’s Mission,” JETS 48, no. 2 (2005): 283–99.
[6] In chap. 2 we’ll see evidence from the Old Testament that the prophets knew they were writing for those associated with the Messiah at the end of the age.
