Tanrı’yı ve komşularımızı sevmeyi amaçlayan Hristiyan etiği, Tanrı’nın Kutsal Yazılar’daki vahyine dayanır. Bir Hristiyanın en yüksek ahlaki görevi, ‘Tanrı’yı sev’ ve ‘Komşunu sev’ buyruğuna dayanır. Kutsal Yazılar, Hristiyanlar için aynı zamanda bir etik kaynağıdır. Bunun nedeni, Tanrı’nın nihai otoritemiz ve standardımız olmasıdır. Tanrı’nın kendisi iyiliktir. Hristiyanlar, Kutsal Yazılar’ı okuyarak Tanrı’nın karakterini tanıyabilir. Hristiyanlar etik değerlerini Kutsal Yazılar’dan alırken, Kutsal Kitap’taki her bir bölüm kendi tarihsel bağlamında okunmalıdır. Kutsal Yazılar her zaman etik değerler için nihai otorite olarak kalmalıdır. Kutsal Kitap’ta birçok ilke yer almaktadır. İnsanın en büyük ahlaki görevi, Tanrı’yı tüm yüreğiyle, tüm ruhuyla ve tüm aklıyla sevmesidir. İkincisi ise, komşusunu kendisi gibi sevmesidir.
Hristiyanların ahlaki yükümlülükleri yerine getirmesi, Mesih’in Yasası’na ve Tanrı’nın buyruklarına itaat etmesiyle gerçekleşir. Nihai amaç, söylenen, düşünülen ve hissedilen her şeyde Tanrı’yı yüceltmektir. Geniş anlamdaki etik hedefler ise, başkalarının iyiliği için bereket kaynağı olmayı ve erdemli bir birey olmayı içerir. Tanrı’ya başkaldıran bir dünyada, Tanrı’nın ahlak standartlarını savunanlar karanlığa ışık tutmalı ve günaha karşı durmalıdır.
Kutsal Kitap, sadece kısıtlamalara ve engellere dayalı bir etik sunmaz. Kaçınılması gereken davranışlar vardır, ancak aynı zamanda birçok görev bulunmaktadır. Etik değerlerimizi Kutsal Kitap’a göre şekillendirirsek, hem kötülükten kaçınmamız hem de iyi işler yapmamız gerektiğini görürüz.
Hristiyan Ahlakı ve Kutsal Yazılar
Hristiyanlar, Tanrı’nın Sözü olan Kutsal Yazıların otoritemiz ve standartımız olduğunu söylemekten çekinmemelidir. Çünkü gerçekten Tanrı, nihai otoritemiz ve standardımızdır. Ahlaki değerlerde Tanrı’dan daha yüksek bir standart olamaz, çünkü O her şeye gücü yetendir ve iyiliğin kaynağıdır. Ahlaki iyilik, Tanrı’nın doğası tarafından tanımlanır. O’nun buyurduğu her şey mükemmel ve Tanrı’nın iyiliğine uygundur. Tanrı’nın her sözüne itaat etmeliyiz, çünkü her söz O’nun karakterinden kaynaklanır.
Tanrı’nın ahlaki buyrukları keyfi değildir. Tanrı’nın buyruklarını barındıran Kutsal Kitap bizim etik otoritemizdir. Bununla birlikte, Tanrı’nın ahlaki isteklerini sadece Kutsal Kitap okuyarak elde edemeyiz. Çünkü genel vahiy aracılığıyla yeryüzündeki herkes Tanrı’nın ahlaki standartları hakkında bilgiye sahiptir. Doğal olanı iyi olanla eşit tutarken dikkatli olmalıyız. Tanrı, insanları vicdanları aracılığıyla hareket etmeleri için yaratmıştır. Akıl ve vicdan, Kutsal Yazılar’da bulunan öğretiler kadar güvenilir veya yetkili değildir, ancak ahlaki bilginin kaynaklarıdır.
Hristiyan Ahlakı ve Musa’nın Yasası
Hristiyan etiğinde Kutsal Yazıların önemi ve yetkisi konusunda Hristiyanlar aynı düşünceyi paylaşırken, Musa’nın Yasası konusunda bazı tartışmalar mevcuttur. Bu konuda Hristiyanların Yasa’nın yetkisi altında olmadığını söylemek açıklayıcı olabilir. İbraniler’de yeni antlaşmanın aracısı olan İsa’ya değinilir. Bununla birlikte, Kutsal Yazıların tümü Tanrı esinlemesi olduğundan Musa’nın Yasası günümüzde uygulanmaya devam etmektedir. Örneğin, cinayeti ve hırsızlığı yasaklamak, Tanrı’nın ahlaki karakterini yansıtır.
İsa tarafından belirlenen en büyük iki emir, Yasa’da yer almaktadır ve Mesih’in takipçileri için geçerlidir. Ancak Yasa’daki bazı buyrukları uygularken kültürel faktörlere dikkat etmeliyiz. Yasa’nın Tekrarı 22:8, ”Yeni bir ev yaparken, dama korkuluk yapacaksın. Öyle ki, biri damdan düşüp ölürse ailen sorumlu sayılmasın” der. O dönemde insanların çatıdan düşme tehlikesi vardı. Günümüzde ise insanlar genellikle çatılarda yaşamaz. Bundan dolayı bu buyruk, günümüzde geçerli olmayabilir. Yasanın arkasındaki ilke, insanları güvende tutmak için önlem almayı gerektirir. Bu, her kültürde geçerli olan etik bir fikirdir.
Hristiyan Etiği ve Felsefesi
Filozoflar, tarih boyunca etik değerlerin ve ahlakın değerlendirilmesi için çeşitli sistemler önerdi. Bazıları, belirli davranışlardan kaynaklanan sonuçlarda etiğin gerekçesini aradı. Bu sistemlerde, kötü sonuçların varlığına rağmen iyi sonuçlar ağır basıyorsa kabul edilebilir görüldü. Bazı insanlar sonuçları yalnızca bireyler için değerlendirir, ancak genel olarak insanların iyiliğinin değerlendirilmesi gerekir. Sonuçları görmezden gelerek, eylemlerin ahlaki değerlerine odaklanırlar. Buna Immanuel Kant’ın kategorik buyruğunu örnek verebiliriz.
Kant, yalnızca iyi niyetle hareket etmemiz gerektiğini ve iyi niyetin, ahlaki görevini sadece amacı uğruna yerine getirdiğini savunmuştur. Davranışlarımızı herkesin uyacağı evrensel bir yasa haline getirebilecek şekilde yönlendirmemiz gerektiğini söyledi. Örneğin, herkesin doğruyu söylemesini mi, yoksa herkesin her zaman yalan söylemesini mi evrensel bir uygulama olarak kabul etmek isteriz? Kant’a göre, herkesin her zaman yalan söylemesini isteyemezsek, yalan söylemenin kesinlikle yasaklanması gerektiğini savunmuş oluruz. Yöntem, erdemli bir karaktere ve kişilerin güdülerine odaklanır. Bu modelde eylemler, erdemi geliştirmelidir. Hristiyan etiğinde makalede belirtilen tüm unsurlara yer verilir. Sistemlerin hiçbiri tek başına ayakta kalamaz, ancak Tanrı’nın gerçeğinin temeli üzerine inşa edilmeleri gerekir.
Ahlak nesneldir ve imanlılar olarak Tanrı’nın buyruklarına boyun eğmeliyiz. Kutsal Yazılar’da Tanrı’ya itaat etmenin ya da itaatsizliğin olumlu ya da olumsuz sonuçlarını gösteren birçok uyarı ve teşvik vardır. Başkalarını kutsamak için hareket etmeliyiz ve bu, sözlerimizin ve eylemlerimizin sonuçlarını değerlendirmeyi gerektirir. Tanrı, ruhsal meyveler taşımamızı ve Oğlu’nun karakterini yansıtan erdeme sahip olmamızı ister. Bu nedenle, erdemli davranmak ve olgunlaşmak, Hristiyan etiğinin önemli bir unsurudur.
Bazen yapabileceğimiz tek şey eylemin kendisini yargılamaktır, ancak eylem tek başına ahlaki değerlendirme için yeterli değildir. Örneğin, birini vuran kişi, cinayet amacıyla mı bu eylemi gerçekleştirdi, yoksa sadece kendimi mi korumak istedi? Etik davranışı doğru bir şekilde değerlendirmek için gerçekleşen eylem, eylemin yaşandığı koşullar, kişinin karakteri ve eylemin sonuçları hakkında bilgi sahibi olunması gerekir. İnsanlar davranışlarıyla başkalarını etkileyebilir, ancak Tanrı yüreğe bakar. Yüreğin niyeti Tanrı buyruklarına aykırıysa, dua etmek ve yoksullara yardım etmek bile Tanrı’yı hoşnut etmez.
Günümüz Dünyasında Hristiyan Etiği
Günümüzde Hristiyanların maruz kaldığı birçok etik sorun bulunmaktadır. Kürtaj ve eşcinsel evlilik konularını örnek verebiliriz. Cinsel sorunlar, nefsi müdafaa veya savaşın gerekçelendirilmesi gibi konular daha evrenseldir. Kutsal Kitap’ta Tanrı’nın açıkça ve doğrudan konuştuğu konular vardır. Örneğin, çalmayın veya adam öldürmeyin gibi. Ancak Kutsal Kitap’ta doğrudan ele alınmayan konular da mevcuttur. Kutsal Yazılar’ın doğrudan değinmedi konular için bile ahlaki yargıda bulunmak için güvenilir Kutsal Kitap ilkeleri vardır.
Okunması Gerekenler
- John Frame, The Doctrine of the Christian Life. See the contents of this book. Read a critique by New Testament scholar Doug Moo.
- John and Paul Feinberg, Ethics for a Brave New World
- Norman Geisler, Christian Ethics: Options and Issues. You can see a brief summary of this book here.
- Ronald Nash, Lectures on Christian ethics
- Scott B. Rae, Moral Choices: An Introduction to Ethics
- TGC Courses, ‘Public Theology’
KAYNAKÇA: https://www.thegospelcoalition.org/essay/christian-ethics/
