Kilise tarihini çalışmanın en temel yolu, Hristiyanlığın erken dönem öğretilerini incelemekten geçer. Makale, bu öğretilere kısa bir giriş niteliğindedir. Atanasyus İnanç Bildirgesi, Üçlü Birlik öğretisini, Mesih’in insan ve tanrı doğasını ve Mesih’in kimliğini güçlü bir şekilde açıklamaktadır.
Kilise tarihinin ilk yüzyıllarında sapkınlıklarla mücadele etmek ve kilise birliğini korumak için çok sayıda inanç bildirgesi yazıldı. Elçilerin İnanç Bildirgesi, İznik İnanç Bildirgesi ve Atanasyus İnanç Bildirgesi bunlardan bazılarıdır. İnanç bildirgeleri, Kutsal Kitap’a bağlı olduğu sürece yararlıdır. Ancak Tanrı Sözü’nden esinlenmeyen herhangi bir bildirge, yarar sağlamamakla beraber kilise birliği açısından tehlikelidir.
Atanasyus İnanç Bildirgesi, MS 500-600 yılları arasında Gnostisizm, Sabellianizm ve Aryanizm gibi sahte öğretilerle mücadele etmek için yazıldı. Günümüzde ise Yehova Şahitliği, Mormonizm ve Yeni Çağ hareketi gibi sahte doktrinlerle mücadele etmeye devam ediyor.
Atanasyus İnanç Bildirgesi’nin Kutsal Kitap’a bağlı köklerini inceleyelim:
1) Kurtulacak olanlar, her şeyden önce, evrensel (Katolik) inancı kabul etmelidir. Bu ifade ile Hristiyanlığın evrensel inancına atıfta bulunulur. Kurtulmak isteyen herkes için tek bir gerçek vardır. Bu gerçek, günah nedeniyle tüm insanlığın kurtuluşa muhtaç olmasıdır (Yuhanna 14:6; Elçilerin İşleri 4:12; Romalılar 3:23; 10:13; İbraniler 11:6).
2) Bu inanca bütünüyle ve yozlaştırmadan sahip olanlar dışında herkes şüphesiz ki sonsuza dek mahvolacak. İnançsızlar ve imana bağlı kalmayanlar, Tanrı’nın kutsallığı ve insanlığın günahı nedeniyle Tanrı’nın gazabını miras alacak (Matta 25:46; Markos 9:43; Romalılar 2:6–8; 6:23; 1. Korintliler 1:18; 2. Selanikliler 1:9; Vahiy 21:8).
3) Evrensel inanç şudur: Üçlübirlikte tek bir Tanrı’ya ve birlik içindeki Üçlüğe tapınırız. Bu kişileri ne birbirine karıştırır ne de özünü böleriz. İman, evrensel inancı paylaşmakla başlar. Tek gerçek Tanrı, tapınılmaya ve övülmeye layık Olan’dır. Üçlübirlikte tek Tanrı vardır. Her kişi, diğerinden farklıdır, ancak aynı zamanda her kişi tamamen Tanrı’dır (Yaratılış 1:26; Yasa’nın Tekrarı 6:4; Yeşaya 43:10; Matta 3:16-17; 28:19; Markos 12:29, 32; Yuhanna 10:30; 2. Korintliler 13:14; Efesliler 4:5; Yakup 2:19).
4) Baba tek bir Kişidir, Oğul başka, Kutsal Ruh ise başka bir Kişidir. Bu öğreti, Tanrı’nın kimliğindeki farklılıkları gösterir. Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’un gerçekten hem aynı hem de ayrı olarak var olduğunu kanıtlamaktadır (Matta 3:16–17; Markos 1:9–11; Luka 3:21–22; Yuhanna 1:18; 6:44; 10:15; 14:16–17, 26–27; 15:26; 16 :7, 13–15; Elçilerin İşleri 8:29; 10:19; 13:2–4; Romalılar 8:27; 1. Korintliler 8:6 Efesliler 4:4–6).
5) Baba’nın, Oğul’un ve Kutsal Ruh’un Tanrısal özyapısı birdir, görkemde eşit, yücelikte sonsuzdur. Kutsal Kitap, Üçlü Birlik’teki kişilerin eşit ve ebediyen Tanrı olduğunu açıkça ilan etmektedir (Yaratılış 1:2, 26; Mısır’dan Çıkış 3:14–15; Yeşaya 44:6; Yuhanna 8:58; 16:15; Elçilerin İşleri 5:3–4; Romalılar 8:9; 1. Korintliler 12:4–6; Koloseliler 2:9; İbraniler 9:14; 10:29; 1. Petrus 1:2, Vahiy 5:13; 21:22–23).
6) Baba nasıl ise, Oğul ve Kutsal Ruh da öyledir. Baba, Oğul ve Kutsal Ruh işlev açısından aynı değildir, ancak özü ve doğası bakımından aynıdır. Yani eşit derecede Tanrı’dır.
7) Baba yaratılmamıştır, Oğul yaratılmamıştır, Kutsal Ruh yaratılmamıştır. Üçlübirlikteki tek Tanrı, ezeli ve ebedidir (Yaratılış 1:1; Yasa’nın Tekrarı 33:27; Mezmurlar 90:2; Yeşaya 40:28; Yuhanna 1:1; Efesliler 3:10-11; Koloseliler 1:17; İbraniler 9:14; 1. Timoteos 1:17; Vahiy 1:8).
8) Baba ebedi, Oğul ebedi, Kutsal Ruh ebedidir. Kısacası Tanrı sınırsızdır, sonsuzdur, ölçülemez ve insan zihni tarafından anlaşılmazdır (Yaratılış 1:1; 1. Krallar 8:27; Mezmur 113:4–6; 145:3; 147:5; Yeşaya 40:28; Yeremya 23:24; Romalılar 11:33; Efesliler 3:8; Vahiy 4: 8).
9) Baba ebedi, Oğul ebedi, Kutsal Ruh ebedidir. Buna rağmen hepsi üç farklı ebedi değil, tek bir ebedidir. 7. ve 8. maddeyle ilişkili olan bu durum, üç kişinin de sonsuza dek tek Tanrı olarak var olduğunu gösterir (Yeşaya 9:6; 48:12; Matta 3:11; Yuhanna 1:1, 3; Romalılar 1:4; 1. Korintliler 8:4; 17:5; Koloseliler 1:17; İbraniler 9:14; Titus 3: 5–6; Vahiy 1:8; 22:13).
10) Baba her şeye gücü yeten, Oğul her şeye gücü yeten ve Kutsal Ruh her şeye gücü yetendir. Her şeye gücü yeten tek bir Tanrı vardır. Bu gerçek, Tanrı’nın kudretini vurgular. Yani Tanrı, her şeye gücü yetendir (Yaratılış 17:1; 18:14; Mezmur 62:11; Matta 19:26; Markos 14:36; Luka 1:35; Yuhanna 5:21; 1. Korintliler 8:4; 12:4, 11; Efesliler 1: 20–21; 3:20-21; Filipililer 3:20-21; Koloseliler 2:9-10; İbraniler 1:3; 1. Petrus 3:22; Vahiy 1:8; 4:8; 11:17; 15: 3; 16:7, 14; 19:6).
11) Dolayısıyla Baba, Tanrı; Oğul, Tanrı ve Kutsal Ruh Tanrı’dır. Üç tanrı yoktur, tek Tanrı vardır (Yaratılış 1:26; Yeşaya 9:6; Matta 1:18, 23; 28:19; Yuhanna 1:1, 14; 6:27; 10:30; 20:28; Elçilerin İşleri 5:3-4; 20: 28; Romalılar 9:5; 1. Korintliler 2:10-11; 3:16; 6:19; 8:4; 2. Korintliler 1:21-22; 3:17; Koloseliler 1:15-17; 2:9; Titus 2:10).
12) Baba Rab’dir; Oğul Rab’dir; Kutsal Ruh Rab’dir. Ancak üç Rab yoktur, tek bir Rab vardır (Yasa’nın Tekrarı 6:4; Matta 11:25; Luka 2:11; Elçilerin İşleri 10:36; 1. Korintliler 6:14; 2. Korintliler 3:17; Vahiy 17:14).
13) Hristiyan gerçeği uyarınca her kişinin ayrı ayrı Tanrı ve Rab olduğunu ikrar etme yükümlülüğü altında olmamızla birlikte; evrensel iman ‘üç farklı Tanrı ya da üç farklı Rab vardır’ gibi bir ifadeyi kullanmamızı yasaklar. Kutsal Kitap, Üçlü Birlik öğretisini açıkça ortaya koyar. Bundan dolayı Tanrı Sözü’ne bağlı olanlar, tek bir Tanrı’nın var olduğuna ve üç kişinin tek bir Tanrı olduğuna iman etmelidir.
14) Baba ne yaratılmış ne de doğurulmuştur. Oğul, ne yaratılmış ne de doğurulmuştur, ancak Baba’dan gelmektedir. Kutsal Ruh ne yaratılmış ne de doğurulmuştur. Ancak Baba ve Oğul’dan gelmektedir. Tanrı, her şeyin Yaratıcısıdır, dolayısıyla yaratılamaz. Bu nedenle üç kişi de yaratılmamıştır ve her biri ebediyen farklılıklarını korur. Bu öğreti, ontolojik birliği doğrularken, Tanrı’daki ilişkinin düzenini göstermektedir (Yaratılış 1:1; Yasa’nın Tekrarı 33:27; Eyüp 38:4; Yeşaya 9:6; Yuhanna 1:14, 18; 3:16, 18; 5:26; 14:26; 15:26; 16:7; 1. Korintliler 8:6; Efesliler 3:9; Koloseliler 1:16–17; 1. Yuhanna 5:20; Vahiy 4:11).
15) Böylece, üç değil, tek bir Baba vardır; üç Oğul değil tek bir Oğul, üç Kutsal Ruh değil, tek bir Kutsal Ruh vardır. Üçlü Birlik’in her bir kişisi benzersizdir ve ilahi öze sahiptir (Matta 23:9; 1. Korintliler 12:13; Efesliler 4:4–6).
16) Üçlübirlik’te hiçbir kişi diğerinden önce ya da sonra gelmez; hiçbir kişi diğerinden üstün ya da aşağı değildir. Ancak üç kişi de aynı derecede sonsuz ve aynı derecede eşittir. Bu nedenle Üçlük’teki Birliğe ve Birlik’teki Üçlüğe tapınılmalıdır. Her bir kişi eşit derecede Tanrı’dır ve tapınılmayı hak eder (Yuhanna 1:1–2; 10:30; 16:14–15; 17:5, 10; Elçilerin İşleri 5:3–4; 1. Korintliler 12:11; Efesliler 4:4–6; İbraniler 9:14).
17) Kurtulmak isteyen herkes Üçlü Birlik öğretisine iman etmelidir. Çünkü bu öğreti, kurtuluş için gereklidir. (Matta 28:19–20; Yuhanna 3:18, 36; 8:34; Romalılar 3:28).
18) Kişinin sonsuz kurtuluşu alması için Rabbimiz İsa Mesih’in beden almasına inanması şarttır. Bizim O’na benzeyebilmemiz için Mesih’in bizim gibi olması gerekiyordu. Günah ve Tanrı’nın buyruğu uyarınca, Mesih’in kefaret ödemek üzere insan bedeni alması gerekiyordu (Matta 1:23; Yuhanna 1:14; 3:18; 6:40; Elçilerin İşleri 13:38; Galatyalılar 4:4; Filipililer 2:6–8; 1. Timoteos 2:5–6; 3:16).
19) İnandığımız ve ikrar ettiğimiz iman, Tanrı’nın Oğlu Rabbimiz İsa Mesih’in hem Tanrı hem de insan olduğudur. Kutsal Yazıların belirttiği gibi, İsa İmmanuel’dir. Yani Tanrı bizimledir (Matta 1:23; 3:17; 10:32–33; 17:5; Luka 2:11; Yuhanna 1:14; 3:18; 6:40; 8:58; Elçilerin İşleri 13:38; Romalılar 10: 9; Galatyalılar 4:4; Filipililer 2:5–11; Koloseliler 3:17; 1. Timoteos 2:5–6; 3:16; İbraniler 5:5; 1. Petrus 3:15; 2. Petrus 1:17).
20) Oğul, Baba’nın özünden, zamanın öncesinde Tanrı olarak var olan; annesinin özünden insan olarak zaman içinde doğandır. Kutsallıkta Baba’ya eşit, insanlıkta Baba’ya tabidir. Bu öğreti, Mesih’in hem tanrısallığını hem de insanlığını vurgular (Luka 2:52; 24:39; Yuhanna 1:1–3, 14; 5:23; 7:29; 10:30; 11:35; 16:15; 17:24; 19:33–34; Romalılar 1:3; Galatyalılar 4:4; Koloseliler 1:16).
21) Hem Tanrı hem insan olmasına rağmen bölünmüş değildir, tek bir Mesih’tir (Romalılar 5:15, 17; 1. Korintliler 8:6; Efesliler 4:5; 1. Yuhanna 2:22).
22) Mesih, Tanrısal özyapının ete ve kemiğe dönüşmesi ile değil, Tanrı’nın insanlığı giyinmesiyle tektir (Matta 1:23; Yuhanna 1:1, 14; Filipililer 2:5–8; İbraniler 2:14–17).
23) Tektir, Tanrısal özlerin karışması değil, tek bir kişinin birliğidir (Matta 1:23; Yuhanna 1:1,14; Filipililer 2:5–8; İbraniler 2:14–17).
24) Can ve beden olarak tek bir insandır, bu yüzden Tanrı ve insan olarak tek bir Mesih’tir (Matta 1:23; Yuhanna 1:1,14; Filipililer 2:5–8; İbraniler 2:14–17).
25) Bizim kurtuluşumuz için acı çekmiş, cehenneme inmiş, üçüncü gün ölümden dirilmiştir. İnsanlığın kurtuluşu için ölmesi gerekliydi. Günahsız bir yaşam sürdü ve biz hak ederken O, ölüme götürüldü. Günaha, ölüme ve cehenneme karşı güç ve zafere sahip olduğunu kanıtlayarak dirildi (Yeşaya 53; Romalılar 3:25; 4:25; 6:4; 8:11; 1. Korintliler 6:14; Galatyalılar 1:4; Efesliler 1:7; Koloseliler 1:20; 1. Selanikliler 4:14; 5: 10; İbraniler 2:17; 1. Petrus 1:3; 2:24; 3:18–19; 1. Yuhanna 2:2).
26) Göğe yükselmiş, her şeye gücü yeten Baba Tanrı’nın sağında oturdu. Görevini tamamlayan İsa, Babanın sağında yüceltildi (Mezmur 110:1; Luka 24:51; Elçilerin İşleri 1:9; 7:56; Romalılar 8:34; Koloseliler 3:1).
27) Ölüleri ve dirileri yargılamak üzere tekrar gelecektir. Herkesin dirileceği ve tek adil yargıç olan Tanrı tarafından adil bir şekilde yargılanacağı gün tekrar gelecektir (Yuhanna 5:22; Elçilerin İşleri 1:11; 10:42; 17:31; 2. Korintliler 5:10).
28) Mesih geldiğinde bütün insanlar yargılanmak üzere tekrar dirilecek (Eyüp 19:26; Yuhanna 5:28–29; Romalılar 14:12; Vahiy 20:12).
29) İyilik edenler sonsuz yaşamı kazanacak, kötülük edenler ise sonsuz ateşle mahvolacak. Bu nihai bir karardır ve Mesih’e ait olanlara sevinç, olmayanlara ise azap getirecektir (Matta 16:27; 25:31–46; Yuhanna 5:28-29; 2. Korintliler 5:10; Vahiy 20:12).
30) Evrensel (Katolik) inanç budur. Bu evrensel inanca sahip olmayanlar kurtulamayacaktır (Yuhanna 3:18; Galatyalılar 1:8; 2. Selanikliler 2:15; Yahuda 3).
Tanrı’ya sonsuza dek yücelik olsun! Amin.
KAYNAKÇA: https://www.redeemedsb.org/blog/2016/6/23/assessment-of-the-athanasian-creed